زنگ خطر نيست، خطر است
جعفر گلابي
كاهش بي‌سابقه مشاركت مردم در انتخابات 1400 علل و دلايل متعدد سياسي و اجتماعي و اقتصادي دارد كه ضروري است به وسيله گروهي از محققان جامعه‌شناس مورد بررسي دقيق علمي قرار گيرد و آثار و عوارض حتمي‌اش محاسبه شوند. البته از هم‌اكنون اكسير معجزه‌گر تبليغات به‌كار گرفته شده است تا اين آسيب جدي و پردامنه را به وسيله لباس فاخر حماسه بپوشانند و خيال خود و تصميم‌گيران را راحت كنند. همين‌جا بايد از عادت هميشگي و دم‌دستي و مسلط تبليغات كه چون خوره به جان‌مان افتاده است ابراز تنفر كنيم و چه بسا اگر اين ابزار غفلت‌ساز در دسترس نبود بسياري از بيماري‌ها ديده مي‌شدند و راهي براي درمان‌شان پيدا مي‌كرديم. اگر كسي منكر سقوط مشاركت مردم باشد و 42درصد راي‌دهندگان را قابل قبول بداند بايد توجهش را به درصد مشاركت شهروندان پايتخت جلب كرد كه تا 26درصد نزول كرده و نشانه‌هاي وخيم‌تري از اوضاع را نشان مي‌دهد. جامعه‌شناسان و خصوصا سياسيون بهتر مي‌دانند كه تهران‌نشينان و اهالي شهر‌هاي بزرگ و مراكز استان‌ها به دلايل كاملا طبيعي و دسترسي بيشترشان به اطلاعات عمومي و لمس دقيق‌تر ضربان امور كشور مسائل و معضلات و نواقص و ناكارآمدي‌ها را زودتر درك مي‌كنند و تجربه نشان داده است كه معدل قضاوت پايتخت‌نشينان به سرعت به شهرها و حتي روستاها سرايت مي‌كند، چه‌بسا اگر يك ماه يا يك‌سال ديگر با همين شرايط انتخاباتي برگزار شود آمار راي دادن مردم در دورترين نقاط كشور شبيه راي تهراني‌ها شود. موضوع كرونا را هم نبايد چندان در كاهش معنا‌دار مشاركت دخالت داد، چراكه عدد بي‌سابقه و آژيرگونه 4 ميليون راي باطله نشان مي‌دهد كه همه آنها با مراجعه به مراكز راي‌گيري هر انگيزه‌اي داشته‌اند كرونا جلو‌دار آنها نبوده است وموارد ديگر از جمله كثرت مسافرت‌ها و برگزاري انواع مراسم توسط مردم با وجود هشدارهاي مكرر مسوولان هم بيانگر آن است كه شيوع بيماري مردم ما را از امور روزانه‌شان بازنمي‌دارد. مي‌توان انواع علل نارضايتي كثيري از مردم و بدتر از آن نااميدي شهروندان را ديد و بر آنها انگشت گذاشت ولي به نظر نگارنده بر فراز همه عوامل دلسردكننده چيزي وجود دارد كه در مقابل علل منفي ديگر اصل است و بقيه يا فرع بر آنند يا ريشه در آن موضوع دارند.
آري قطعا مشكلات اقتصادي و تنگناي معيشت بر فاصله مردم با ساختار سياسي افزوده است، ايجاد انواع تنگناهاي اجتماعي و سختگيري‌هاي بي‌جا خصوصا نسبت به جوانان، اختلاس‌ها و فسادهاي گسترده اقتصادي و تنش‌هاي متوالي با كشورهاي دور و نزديك آرامش را از مردم مي‌ستاند، ناراحت‌شان مي‌كند و گاهي كار به عصبانيت عمومي كشيده مي‌شود ولي اغلب اينها قبلا هم بوده‌اند چرا حالا در اين انتخابات اكثريتي از مردم به سخن آمدند و با زبان روز دنيا با تصميم‌گيران اصلي سخن درشت گفتند؟ علت اصلي را بايد در فاصله اساسي و روزافزون مردم و مسوولان جست‌وجو كرد، مردم مي‌توانند همه موارد پيش گفته را به طريقي براي خود توجيه كنند؛ تحريم‌ها را ببينند، دشمني‌ها را لحاظ كنند، عوامل طبيعي از جمله سيل و زلزله و خشكسالي را در نقصان خدمات مسوولان دخالت دهند ولي شهرونداني كه همه اينها را مي‌بينند عقل دارند و شاكله رفتار مسوولان را مرتبا مورد ارزيابي قرار مي‌دهند. آنها با درايت تمام ديگر براي هيچ شعار مردم‌نوازانه تره خرد نمي‌كنند و خوب مي‌فهمند كه به مقام رعيت پايين آورده شده‌اند. آنها در روح رفتار مسوولان تغييرات غير‌مردمي و اشرافي و جدايي و اربابي مي‌بينند. اين از همه مشكلات و نواقص و ناكارآمدي‌ها مخرب‌تر و نافذتر است. يك نماينده مجلس روز روشن به جوان سرباز مردم سيلي مي‌زند و بعدا طلبكار هم مي‌شود، آن بازپرس با آن سرباز ديگر آن‌گونه درشتي مي‌كند و هيچ اتفاقي نمي‌افتد، وزير مملكت جلوي ده‌ها دوربين به آن بيمار رنجور مي‌گويد بمال، بيشتر بمال خوب مي‌شود! هواپيما ساقط مي‌شود ولي هيچ مسوولي نمي‌آيد جلوي دوربين سر به زير و گريان، عذر بخواهد و استعفا دهد، ناآرامي‌هاي 98 و 96 پر از خشونت روي مي‌دهند و همه قبول مي‌كنند كه گراني بنزين بد، بلكه افتضاح مديريت شد ولي توي سر آن جوان نگون‌بخت مي‌زنند كه با تاثير يا بي‌تاثير از تحريكات بيگانگان بيرون آمده و شعاري به ناروا داده است. تقريبا همه آقازادگان و كس و كار مسوولان در خارج خصوصا و اتفاقا در امريكا تشريف دارند و اختصاص به چپ و راست هم ندارد با اين حال شعار مرگ بر امريكا از گوش مردم نمي‌افتد! از همه مهم‌تر و اساسي‌تر در انتخابات هر روز دايره انتخاب مردم را تنگ‌تر مي‌كنيم و اصلا به روي خود نمي‌آوريم كه اين توهين آشكار و تعرض به حقوق اساسي يك ملت است و... آقا راست و حسيني ما كرامت و عقل و شعور و شخصيت مردم را از همه سو مورد هجوم قرار داده‌ايم. آن حفظ جناحي كه قرآن مي‌گويد در كدام يك از رفتار مسوولان پيداست؟ آقاي همتي در مناظره راست گفت كه مردم در عسرتند و ما در تلويزيون حاضر مي‌شويم و خنده مليح تحويل‌شان مي‌دهيم! آقايي كه در استخدام‌هاي عجيب و گسترده در مركز پژوهش‌هاي مجلس مورد اعتراض جدي همكارانش قرار گرفته در تلويزيون از مبارزه با رانت داد سخن مي‌دهد... با اين اوصاف و انواع افتضاحات والله مردم ما نجابت را به حد اعلي رسانده‌اند و نه در شعار كه در عمل بايد جلوي‌شان خم شد و هزاربار از آنها عذر خواست.